Những thách thức mà phương Tây phải đối mặt khi lũ lụt thấp

– Dự báo lũ năm nay chỉ đạt bình quân nhiều năm khoảng 55%, thấp hơn cùng kỳ năm 2019 và có thể là mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Tại sao bạn nghĩ rằng?

– Lượng nước ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào lượng mưa ở thượng nguồn sông Cửu Long. Mỗi năm, Trung Quốc đóng góp 16% tổng lượng nước, Myanmar 2%, Lào 35%, Đông Bắc Thái Lan 18%, Campuchia 18%, và lượng mưa một phần ở cao nguyên trung tâm và đồng bằng chiếm 11%.

Trong đó, vành đai mưa từ Viêng Chăn đến Nghệ An ở Bắc Lào và vành đai mưa từ tỉnh Champaksak ở Nam Lào đến Quảng Nam và Kon Tum là hai vành đai mưa quan trọng. Khi trời mưa thường xuyên ở hai khu vực này, ngập lụt là điều gần như chắc chắn.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, một nhà nghiên cứu độc lập về sinh thái ĐBSCL, cho biết trong cuộc trao đổi với VnExpress trên tờ Cần T ngày 21/9. Ảnh: Hoàng Nam .

Năm nay, hiện tượng El Niño kéo dài từ đầu năm đến cuối tháng 8. Trên lưu vực hầu như không có lượng mưa nên sông đã sử dụng hết. Mặt khác, từ đầu năm đến nay, toàn lưu vực đã trải qua một mùa khô lịch sử, với hàng trăm hồ thủy điện trên các sông nhánh và phụ lưu. Lượng mưa đầu mùa chắc đã bù đắp cho những nơi này và gần như bị triệt tiêu trước khi xả nước vào hạ lưu sông chính.

Các đập ở thượng nguồn không tiêu thụ nước, nhưng chúng thay đổi dòng chảy của nước. Thời gian trong khi dỡ đập. Khi thiếu nước, đập phải tích đủ độ sâu rồi mới thoát nước. Do đập thượng lưu sẽ phải chờ nên nước chảy qua dây chuyền của đập rất lâu. Do đó, trong điều kiện khô hạn, thủy điện càng làm cho tình hình tồi tệ hơn.

Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, hiện tượng La Niña bắt đầu xuất hiện vào tháng 9, và có 75% khả năng sẽ được kéo dài sang năm nay và mưa có thể đã kết thúc. Tháng 10, nếu đỉnh lũ cao thì sau Tết hạn mặn vùng ven biển sẽ suy yếu, ngược lại, hạn hán ở vùng sẽ gay gắt, đỉnh điểm vào tháng 3, tháng 4. Mùa khô đang đến gần nên sẽ không còn gay gắt như những mùa khô trước.

Năm nay, không giống như năm 2019, hiện tượng El Niño sẽ tiếp tục cho đến cuối năm. Do La Nina xuất hiện nên mực nước sông Cửu Long xuống rất thấp, nhưng vị mặn của bán đảo Cà Mau thấp, do nước ngọt trong khu vực chủ yếu là mưa cục bộ. Lũ lụt ở Đồng bằng sông Cửu Long gây thiệt hại 600-70 triệu USD. Vậy tại sao miền Tây phải chờ lũ?

– Lũ lụt có ưu và nhược điểm của nó. Giá trị kinh tế của lũ lụt do lũ thì dễ xảy ra, lũ lúa thì dễ, nhưng lợi ích của lũ lại càng khó phát hiện hơn vì nó quá lớn, không trả đủ tiền. Một năm đã tạo ra một vành đai nước có độ mặn vừa phải. Lũ cũng mang theo phù sa và một lượng lớn chất dinh dưỡng, nuôi dưỡng hệ sinh thái ven biển, làm cho sản lượng đại dương của Đồng bằng sông Cửu Long ngang bằng với tất cả các vùng khác của cả nước. Một lớp nước đục được hình thành cách bờ biển khoảng 30 km, bao phủ hơn 700 km bờ biển đồng bằng. Chính lớp nước dày phù sa này đã miệt mài nối đồng bằng ra biển trong 6.000 năm qua, tốc độ trung bình theo hướng đông là 16 m / năm, tốc độ trung bình đến Mũi Kamau là 26 m / năm. Lớp nước đục này nặng hơn nước biển xanh nên có thể hấp thụ năng lượng từ sóng biển. Khi lớp nước đục này có ít phù sa và ít đục hơn sóng biển sẽ làm cân bằng năng lượng của cát và đất ở bờ biển và gây ra sạt lở. Cân bằng vị ngọt của muối vùng ven biển. Khi mực nước sông xuống thấp, đại dương chìm sâu khiến nước mặn xâm nhập. Lượng nước lũ lớn đã tích tụ ruộng vườn. Ngược lại, nước thiếu phù sa biến thành nước đói, cuốn trôi đất cát, gây xói lở bờ sông. Nguồn dinh dưỡng của lớp phù sa giúp giảm chi phí nông nghiệp, không có phân bón nào thay thế được. Ngập úng còn giúp khử phèn, mầm bệnh và độc tố tích tụ trong đất trong quá trình sản xuất nông nghiệp.

Lũ lụt hàng năm cũng mang lại cá trứng và cá. Sản lượng cá thịt trắng ước tính hàng năm ở Đồng bằng sông Cửu Long đạt từ 220.000 đến 440.000 tấn, là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho con người và hệ sinh thái.

– Đồng bằng sông Cửu Long đã bị ảnh hưởng như thế nào bởi lũ lụt, hoạt động sản xuất và sinh kế của gần 20 triệu người?

– Với việc ít lũ lụt và ít phù sa bồi đắp, việc đánh bắt trên biển sẽ kém đi, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và gia đình họ và các ngành nghề liên quan như cảng cá, chế biến hải sản, vận tải và thương mại. Đồng thời, chi phí nông nghiệp ngày càng tăng. Lũ hàng năm rất yếu, sau Tết hàm lượng muối vùng ven biển tăng cao, sạt lở bờ sông, bờ biển cũng tăng. Từ đó, nhiều công trình vĩ đại sẽ được xây dựng, hậu quả của nó đã tự nhiên đảo ngược.Người ta cho rằng từ nay vùng đồng bằng sẽ không bị ngập lụt. Sự xuất hiện như vậy cũng sẽ rất có hại vì nó phiến diện. Cần phải phác thảo những tình huống này.

Như đã đề cập ở trên, mực nước lũ ở đồng bằng phụ thuộc vào lượng mưa ở vùng trên. Lượng mưa ở những khu vực này phụ thuộc vào thời tiết và khí hậu. Thông thường, lượng mưa ở những khu vực này dao động khoảng 15% từ năm này sang năm khác, nhưng sự khác biệt có thể là 30% giữa mười năm.

Những năm trước, cánh đồng Hưng Điền (Tân Hưng, Long An) được mùa lũ phải lùa trâu sang Campuchia, nhưng giờ ruộng vẫn khô, nền nứt nẻ. Ảnh: Hoàng Nam .

– Trước đây, vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên đã xây dựng kè vành đai để ứng phó với lũ. Trong giai đoạn này nên làm tơi xốp đất ở những vùng đất mặn như Cà Mau, Bến Tre, Tiền Giang. Trước tình hình mưa lũ bất thường như hiện nay, ông đánh giá thế nào về công trình này?

– Hai nơi thấp của Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên nên là không gian hút lũ phù sa. Trước đây, nông nghiệp chủ yếu tập trung vào sản xuất, mở rộng diện tích và thâm canh nên xây dựng đập kín để tăng vụ. Kết quả là lũ bị đẩy đi nơi khác, làm gia tăng lũ lụt ở hạ lưu các thị trấn và làng mạc, phần còn lại đổ ra biển. Về mùa khô, sông Cửu Long suy yếu, đồng bằng cũng cạn kiệt, nước biển xâm thực sâu hơn, còn dự án điện lạnh, về mùa khô, các âu thuyền âm thầm đóng lại, sông bị cắt nước mấy tháng nay. Tiếp xúc với thủy triều không còn chảy hoặc trôi, và trở thành “Heihe”. Nước ngọt trong các tòa nhà chống mặn không được sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Do đó, người dân phải sử dụng nước ngầm nhiều hơn, sẽ gây sụt lún đất. Chúng ta thường nói về “xâm nhập mặn”, nhưng hiếm khi nói về “xâm nhập nước ngọt”. Trong một năm cực kỳ khô hạn, khu vực được làm mềm sẽ trở nên mỏng manh, và càng gần biển hoặc sông, nó càng dễ bị sụt lở. Thật vậy, khi muối đến sớm hơn, những khu vực này phải được bao bọc và hoàn toàn “cách ly” với thế giới bên ngoài. Lượng nước ngọt bên trong kéo dài đến giữa mùa khô.

Khi kênh trên mặt đất khô, độ ẩm của đất càng nhiều, đất sẽ co lại, giảm thể tích và lắng đọng trên mặt đất, gây hư hại cho các tuyến đường đến Gaocong, Tianjiang và Chen Wenzhuo trong mùa khô năm nay. những ngôi nhà. Xin lưu ý rằng do khai thác nước ngầm, sự sụt lún này không liên quan gì đến tình trạng sụt lún chung của đồng bằng.

Ngoài ra, đối với những vùng mát mẻ, tính chất của đất mặn, 6 tháng ôn hòa. Bị mắc mưa. Bây giờ, trong những năm khô hạn, lớp nước ngọt nhanh chóng biến mất và muối xuất hiện trong đất. Trong những năm khắc nghiệt, rào cản muối chỉ có thể kéo dài mùa ngọt thêm vài tuần. Vào giữa mùa khô, khi trong nhà không có nước lạnh, việc ngăn mặn ngoài trời không có tác dụng gì. Công việc ngọt ngào cũng có thể giúp tăng thu nhập, nhưng trong tình hình mới này, chúng ta cần xem xét kỹ hơn.

– Ông đã từng nói với Brian Eyler (Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc Stimson ở Hoa Kỳ) rằng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chiếm phần lớn lượng gạo của cả nước, nhưng 20 năm sau, thu nhập của người dân còn nhiều hơn Giảm 10% trên toàn quốc. Mỗi năm sẽ tăng ba vụ lúa để giảm lũ lụt, nhưng một gia đình năm người phải rời thành phố đi làm thuê thay vì sống lành mạnh như trước. Tại sao lại có chuyện ngược đời như vậy?

– Đê bao đóng cũng ngăn lớp phù sa vào ruộng nên đất đai ngày càng phì nhiêu. Tuy nhiên, phân bón không thể thay thế các lớp phù sa. Việc canh tác ba vụ lúa ở đập vành đai chỉ tăng thu nhập trong vài năm đầu, nhờ vào việc tăng số vụ và trước đây chất dinh dưỡng trong đất vẫn còn phù sa.

Sau 10 năm, dinh dưỡng giảm và chi phí tăng nhẹ trong nhiều năm, nhưng vẫn có lãi. Đến tuổi 25, đất đai cạn kiệt, bón phân hóa học tăng nhưng sản lượng giảm. Nhìn bề ngoài, sản lượng và thu nhập đều tăng lên, nhưng lợi nhuận hầu như không còn. Người ít đất không trụ được vì tiền làm ruộng không đủ bù cho thu nhập từ nghề nông, trước đây không còn rau cỏ, cá tự nhiên và nước sông tự do. Tôi đã phỏng vấn khoảng 100 gia đình nông dân ở Đồng Tháp và thấy rằng trồng lúa ba vụ không giúp người dân thoát nghèo. Nếu tính cả chi phí xây đập và chi phí tiêu hủy hải sản, thì đất nước này càng nghèo hơn. Một gia đình trung bình 5 người trước đây đã trồng hai loại hoa màu và có thể kiếm sốngĐất chỉ có một ha, nay trồng được ba vụ thì không sống được nữa, phải “vào Bình Dương”. Nếu tính chi phí cho các bãi chôn lấp và tiêu hủy các sản phẩm thủy sản, thì đất nước này còn nghèo hơn. Có thể nói đồng bằng đang ở ngã ba đường, những cái cũ không dùng được nữa, sản xuất hàng loạt nhưng cần phải thay đổi.

Sau một thời gian dài, nhiều nông dân và chính quyền địa phương đã hiểu rằng thâm canh không bền về lâu dài. Ở nhiều nơi, mọi người muốn thay đổi, nhưng lại thiếu nguồn lực.

– Với diễn biến phức tạp của lũ lụt và xâm nhập mặn, trong thời gian tới có những giải pháp gì để khôi phục và phát triển bền vững ĐBSCL không bị manh mún tự phát?

– Ba năm trước, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120 về sản xuất bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Nghị quyết đã mang lại cơ hội phát triển cho vùng đồng bằng, nhằm mục đích thích ứng nền kinh tế nông nghiệp với điều kiện tự nhiên để đảm bảo sản phẩm vào thị trường có giá trị cao hơn. Cho đến nay đã 3 năm từ khi ban hành đến ban hành vẫn chưa có chuyển biến cụ thể nào, bởi đây là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược cao, cần có thời gian và kế hoạch chính xác để thực hiện. Chính phủ đang vạch ra một kế hoạch tổng thể để thay đổi nền nông nghiệp, đồng thời đang chuẩn bị một kế hoạch tổng thể toàn diện về phương Tây sẽ được Hà Lan thực hiện. Việc thực hiện chắc chắn không phải là một việc dễ dàng, bởi vì chúng ta phải đối mặt với những trở ngại trên bình diện tư tưởng, đặc biệt là sức ì nông nghiệp cổ xưa và những trở ngại trên mặt đất. Bất kể chất lượng, thị trường và môi trường, tư duy chiến lược liên tục phát triển trong nghị quyết này có thể hiểu đơn giản là “chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi”, là một thực tiễn lâu dài. Trường học bị ảnh hưởng như thế nào và tác động đến xã hội của chúng, nông dân bị ảnh hưởng như thế nào. Thông qua chế biến và chuỗi giá trị, ngoài việc sử dụng nước mặn, nước lợ làm tài nguyên, nên hạn chế ngăn mặn, chặn dòng nước để khôi phục nghề cá biển, khôi phục sông suối để giảm lượng Bạn chỉ dừng lại việc “thay đổi cơ cấu động thực vật”, giống như một người vẫn đang ở trong phòng định thay bộ quần áo khác, và rồi vẫn ở trong căn phòng đó. Thị trường vẫn vậy, vẫn bày bán các sản phẩm thô, và sự can thiệp thô bạo của tự nhiên cũng không cải thiện được nhiều.

Trong một thời gian dài, tư tưởng quy hoạch phát triển đồng bằng chỉ tập trung vào 3 mặt: đất đai, sản xuất nước ngọt và nước ngọt (chủ yếu là lúa) trong hệ thống nông nghiệp bỏ qua môi trường sông và gắn với biển, từ đó đến nay không Ông đã không ngần ngại thực hiện một sự can thiệp táo bạo, đi ngược lại quy luật tự nhiên, hạ thấp, ngăn cách sông nội thủy với đại dương, đồng ruộng khỏi lũ lụt hàng năm. Chúng ta phải loại bỏ phù sa trong quy hoạch của địa phương và sở ngành, bỏ qua lợi ích chung của toàn khu vực.

Trước mắt, chúng ta phải có thêm các cuộc thảo luận, hội thảo, tranh luận để làm rõ nội dung nghị quyết và nhìn nhận lại nội dung nghị quyết. Khái niệm về an ninh lương thực và phát triển bền vững. Chúng ta phải hiểu và tôn trọng quy luật tự nhiên ở vùng đồng bằng.

Bà Ba Tri Bến Tre (48 tuổi) gom lúa muối và cỏ dại cho trâu bò ăn trên mảnh đất nứt nẻ do đợt hạn mặn hồi tháng 3 vừa qua. Ảnh: Hữu Khoa .

– Là một nông dân, sinh ra và lớn lên ở Hậu Giang, ký ức miền Tây xưa và nay của anh đã thay đổi như thế nào?

– Tôi sinh ra trong một gia đình nông dân ở Làng Hậu Giang. Trước nhà là con sông nhỏ, mỗi ngày nước dao động hai lần, chiều nước thay đổi. Nước đầy ắp, suýt chút nữa đổ xuống sông. Mỗi tháng 2 lần, mỗi tháng dâng 2 lần vào rằm và 30 âm lịch, nước cao nhất cả tháng 30/8 và tháng 9. Có hai mùa mỗi năm. Nếu mực nước thấp, thuyền đi lại khó khăn.

Phía sau vườn cây ăn quả, phía sau là ruộng lúa. Tôi nhớ có lần đi học về, tôi bỏ cặp sách, mang lưới ra đồng, hay nhảy xuống sông bơi rồi mò tôm, bắt cá. Đưa tay lên cây. Riêng tôi, một cậu bé hơn 10 tuổi, sẽ hỗ trợ cả nhà miễn phí trong vài giờ nữa. Có hai vụ lúa, một vụ hè và thu hoạch sau Tết. Sau đó để khô đất trống. Chiều chiềuTôi bay trên cánh đồng và tự tay làm những cánh diều bằng giấy, nên mới có “Cánh diều quê tôi, tuổi thơ tôi bay trên cánh đồng”, đúng như bài thơ Du Chuẩn. Đổ nước sông vào bình, đảo vài lần phèn chua cho cặn lắng xuống, dùng nước này nấu ăn uống để tốt cho sức khỏe. Trước đây ô nhiễm rất ít, ô nhiễm rất ít, chỉ ô nhiễm hữu cơ, chuồng heo hay ao cá đều đổ thẳng ra sông, nhưng hầu hết sông đều sạch. Gia đình mọi người xây một cây cầu bắc qua sông, cho phép người già, thanh niên, nam nữ xuống sông tắm. Hầu như tất cả mọi người đều có thể bơi, câu cá, câu cá và câu cá.

Nhìn lại chúng tôi, người ta thấy rằng tiền của họ rất nghèo, không điện, không tủ lạnh, điện thoại hay TV. Bây giờ, không ai đói, cuộc sống dễ dàng, tươi mới và không có căng thẳng. Tính cách con người ngày càng vui vẻ, vui vẻ, thân thiện, trung thực, mến khách và được mọi người kính trọng hơn.

Bây giờ, trong một vài thập kỷ, những thay đổi quá nhanh. Mọi người đều giàu có và nhiều tiền hơn, nhà ở nông thôn có điện, TV, điện thoại, tủ lạnh, ô tô, đường sá và nhiều phương tiện hơn. Nhưng dường như cuộc sống chịu nhiều áp lực, những nét đặc sắc trong văn hóa phương Tây đã dần mai một. Không còn “tuổi thơ tôi trên cánh đồng” nữa, không còn ai ở quê tôi tắm sông nữa vì ngứa ngáy chân tay. Cá tôm trong vườn không còn, vì đập đóng khắp nơi. Vào mùa nắng, con gà đất vàng béo này lắng đọng trên giá thể là một lý do chính đáng. Đất mương ngày nay đen ngòm, thiếu ôxy, nếu đọng lại rễ cây sẽ chết vì ngộ độc. Cây ăn trái bây giờ phải ăn phân hóa học và sống nhờ thuốc trừ sâu, thuốc kích thích. Những hóa chất này đi vào trái cây, mương rãnh, sông ngòi, rồi từ đó chảy vào mạch máu người.

Có một nghịch lý lớn hiện nay là hầu hết trẻ em ở nông thôn không biết bơi vì không có chỗ để bơi, các đập nước, sông ngòi bị ô nhiễm nên cũng dùng xe hai bánh thay cho xe hai bánh trước đây. Chèo thuyền. Đồng thời, do có bể bơi nên trẻ em thành phố có thể bơi tốt hơn.

Vì mọi người đã được đưa vào bờ gần đây, dòng sông bây giờ đã trở nên trống rỗng. Giờ đây, trời tương đối yên tĩnh khi vào làng. Chỉ người già, người lớn và thanh niên khoảng 40 tuổi mới “đến Bình Dương”