“ Sạt lở đất ở miền Tây ngày càng nghiêm trọng ”

Bà Đỗ Thị Thanh Huyền, người đứng đầu kiêm sáng lập Trung tâm Bảo tồn thiên nhiên Gaia (trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) cho biết, tình trạng sạt lở ở phía Tây ngày càng nghiêm trọng và đang tìm giải pháp khắc phục.

– Xin ông cho biết mức độ nghiêm trọng của trận sạt lở đất phía Tây hiện nay?

– Đầu năm nay, trận hạn mặn lịch sử đã xảy ra cướp đi sinh mạng của nhiều người và tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, người dân miền Tây đang phải đối mặt với tình trạng sạt lở bờ sông và biển cao hơn những năm trước. Đầu năm, mỗi tỉnh ghi nhận hàng chục điểm sạt lở. Không chỉ trong mùa mưa, mùa khô diễn biến sạt lở ngày càng nhiều bất thường. Hiện tại, có hơn 500 điểm sạt lở ven sông và đại dương ở Đồng bằng sông Cửu Long, với tổng chiều dài hơn 800 km. Hàng năm, sạt lở đất làm mất khoảng 300 ha đất, rừng ngập mặn ven biển và hơn 19.000 gia đình ven sông phải rời khỏi vùng nguy hiểm. Hàng năm, tình trạng xâm nhập mặn sẽ ngày càng gia tăng và tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng.

Vụ sạt lở làm mất toàn bộ đất dưới chân các nhà dân ở cửa sông Vàm Xo, thị trấn Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển. Ảnh: Trung Dũng

– Tại sao hạn hán càng gay gắt, xói mòn sông biển càng phức tạp? Tuy nhiên, rõ ràng xu hướng mặn xâm thực, sạt lở ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống của người dân ngày càng nhiều. Các thành phần hữu cơ rất nhiều, nhiều lỗ chân lông hoặc lỗ chân lông. Thông thường, các lỗ chân lông này chứa đầy nước ngọt. Khi bị hạn mặn, các lỗ rỗng này sẽ cạn nước, rỗng và dễ xẹp xuống. Ngoài ra, những ảnh hưởng như khai thác khoáng sản, khai thác nước ngầm quá mức, tàu thuyền đi lại trên sông… đều phát sinh lực vào bờ biển, dẫn đến tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Mặn và sạt lở đất do áp lực về dân số, kinh tế và khí hậu.

– Bạn có thể chia sẻ thêm thông tin về áp lực dân số, kinh tế và biến đổi khí hậu dẫn đến xâm nhập mặn, sạt lở đất?

– Trước hết, trong chu kỳ khí hậu trái đất, năm 2019 là khí hậu El Nino, một năm khô hạn và ít mưa. Trở lại vào tháng 10 năm 2019, khi chúng tôi tổ chức một sự kiện ở Vườn Quốc gia Tram, chúng tôi đã thấy mùa lũ thấp nhất trong lịch sử và tôi dự đoán rằng độ mặn sẽ rất nghiêm trọng vào năm tới.

Thứ hai, trên thượng nguồn sông Mekong, Trung Quốc , Thái Lan, Lào và Campuchia đã xây dựng hàng chục đập thủy điện để chặn nguồn nước. Khi lượng mưa giảm, chúng giữ lại nhiều nước hơn và do đó xả ít nước ngọt hơn xuống hạ lưu. Khi nước ngọt giảm, nước mặn chiếm ưu thế, tràn vào sâu trong đất liền, sâu hơn 100 km vào đất liền. Trong tương lai gần, các nước xây dựng nhiều đập thủy điện sẽ dễ bị tổn thương hơn ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nước mặn ngăn được, nhưng nhiều đê được sử dụng để trồng trọt và bảo vệ nhà cửa, vì nông dân không muốn ngập hết ruộng trong mùa lũ, không thể trồng lúa hay hoa màu. Họ đắp đê ngăn lũ. Điều này là không thuận lợi vì mùa lũ ở ĐBSCL rất dài, nước nổi mang phù sa, tôm cá vào nội đồng làm cho đất đai ngày càng màu mỡ, tăng sản lượng tôm cá trong vùng. Do các đập này bị tắc nên lượng nước thực tế hút và bão hòa trong đất bên trong nội đồng không nhiều, nên khi mùa khô đến, nước mặn tràn vào đất hút mặn nên hạn hán càng nghiêm trọng. .

Thứ tư là do biến đổi khí hậu. Các nhà nghiên cứu ngày nay đã đo được rằng mực nước biển tăng khoảng 2-3 mm mỗi năm. Nếu khí nhà kính được giảm bớt và tình trạng ấm lên toàn cầu được kiểm soát, mực nước biển có thể tăng thêm 30 đến 60 cm vào năm 2100. Nếu lượng khí thải vẫn cao, mực nước biển sẽ tăng từ 60 đến 110 cm. Việt Nam là một trong bảy quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Đồng thời, diện tích và chất lượng rừng trú ẩn, rừng đặc dụng và rừng ngập mặn ven biển ngày càng giảm. Khi có rừng ngập mặn phòng hộ, bộ rễ và đất của nó sẽ tạo thành một quần thể vững chắc, như lá chắn, áo giáp bảo vệ, hạn chế sự xâm nhập của nước mặn vào ruộng, từ đó giúp đất se lại, không bị ăn mòn. .

– Tại sao diện tích và chất lượng rừng trú ẩn phía Tây ngày càng giảm?

– Ở Việt Nam có 59 tỉnh có rừng phòng hộ, nhưng lịch sử chất lượng rừng phòng hộ như thế nào thì đây là điều chúng ta cần bàn. nói chuyệnĐặc biệt ở các tỉnh miền Tây, dây trúm không chỉ giảm về diện tích mà chất lượng cũng giảm dần trong quá trình khai thác, được sử dụng để nuôi tôm, nuôi hải sản và các mục đích khác. Khi dân số tăng lên, nó được chuyển đổi thành khách sạn, khu du lịch, khu nghỉ dưỡng bãi biển, làm đường, khu dân cư. Sau đó việc chặt cây và săn bắt thú rừng cũng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng rừng. Ngoài ra, do thiên tai nên hầu như năm nào cũng xảy ra cháy rừng do người dân đốt rừng. Biến đổi khí hậu dễ ​​làm cháy nổ trong thời tiết khô nóng.

– Làm thế nào để đối phó với tình trạng mặn xâm thực và sạt lở đất ở miền Tây?

– Cần có nhiều giải pháp để đối phó với tình trạng mặn xâm thực vào nội địa hay xói lở bờ biển. Người dân ở các cấp làm những việc khác nhau, cơ quan quản lý nhà nước cần làm một số việc, và người dân có thể cùng làm một số việc. Có cả giải pháp trước mắt và giải pháp lâu dài.

Trồng rừng là phải, ai cũng làm được. Các cơ quan quản lý quốc gia có thể đưa ra các quyết định trên quy mô lớn về mức độ che phủ rừng của mỗi tỉnh để cân bằng giữa rừng sản xuất với rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Các doanh nghiệp và cá nhân có thể đoàn kết để giúp đỡ trồng cây. Trồng cây là công việc lâu dài và cần trồng cây nhiều hơn. Không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, các nhà khoa học đều công nhận trồng cây xanh là một giải pháp rất hữu hiệu để cải thiện biến đổi khí hậu, cải thiện chất lượng không khí, từ đó cải thiện cuộc sống của chúng ta. .

Cô Đỗ Thị Thanh Huyền đã tham gia hoạt động trồng cây .—— Năm 2017, tôi tham gia Hội nghị quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học tại Colombia, có hơn 3.500 nhà khoa học tham gia. Mọi người trong cuộc họp đều nhất trí rằng trồng rừng là giải pháp chúng ta phải làm và việc gì chúng ta phải làm càng sớm càng tốt. Thời điểm tốt nhất để trồng cây đã có từ lâu, nhưng cũng chưa muộn. Đây là một giải pháp hữu hiệu cho chúng tôi.

Trước đây, nhiều cơ sở, đơn vị đã tổ chức các hoạt động trồng cây, phủ xanh nhiều diện tích đất và rừng. Đây là một dấu hiệu tốt. Gần đây, chiến dịch “Bẩn vì màn hình xanh Việt Nam” đã được phát động ở nhiều khu vực trong đó có khu vực miền Tây. Quy hoạch không chỉ góp phần phủ xanh đất nước Việt Nam mà còn nhằm mang lại sự thay đổi tích cực trong ý thức của người dân, để người dân hiểu được tác động của cây xanh đối với đất đai và tầm quan trọng của việc trồng rừng. Nó giúp tạo ra sự thay đổi tư duy, nhận thức của cả thế hệ, tôn trọng và hữu nghị với thiên nhiên. Tôi mong muốn có nhiều kế hoạch trồng rừng như vậy để đoàn kết toàn xã hội và bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

OMO và Lifebuoy của TP.HCM đã tiến hành các hoạt động trồng cây thường niên vào năm 2019. Vào ngày 16 tháng 8, OMO và Ủy ban Trung ương của nhóm đã trồng 10.000 cây Phi lao trên tường chắn sóng ở Dandan, huyện Gaocheng, huyện Dongcong, tỉnh Thiên Giang, để bảo vệ tường chắn sóng và ngăn chặn sự xâm nhập của muối. Các hoạt động trong khuôn khổ kế hoạch “Bán hàng qua màn hình xanh Việt Nam” hy vọng sẽ mang lại nhiều thay đổi cho môi trường nơi đây. Nếu không thể trực tiếp trồng cây, mọi người có thể mang giá đỗ xanh về bằng cách truy cập vào trang web của chương trình.