“ Sạt lở đất ở miền Tây ngày càng nghiêm trọng ”

Bà Đỗ Thị Thanh Huyền (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), Giám đốc kiêm sáng lập Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia cho biết, tình trạng sạt lở ở phía Tây ngày càng nghiêm trọng và đang có các giải pháp để giải quyết.

– Xin ông cho biết mức độ nghiêm trọng của trận sạt lở đất phía Tây hiện nay?

– Sau đợt hạn mặn lịch sử xảy ra vào đầu năm, cướp đi sinh mạng của nhiều người và tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, người dân miền Tây đang phải đối mặt với tình trạng xói mòn sông và biển cao hơn những năm trước. Từ đầu năm nay tại các tỉnh Mao, An Giang, Cần T, Thiên Giang, Bentley, mỗi tỉnh đã ghi nhận hàng chục điểm sạt lở. Không chỉ mùa mưa, mùa khô diễn biến sạt lở ngày càng nhiều bất thường. Hiện tại, có hơn 500 điểm sạt lở ven sông và đại dương ở Đồng bằng sông Cửu Long, với tổng chiều dài hơn 800 km. Hàng năm, sạt lở đất làm mất khoảng 300 ha đất, rừng ngập mặn ven biển và hơn 19.000 gia đình ven sông phải rời khỏi vùng nguy hiểm. Mỗi năm, tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng và tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng.

Sạt lở làm mất hết đất ở chân các nhà dân ở cửa sông Vàm Xo, thị trấn Dartme, nơi có Ngọc Hiển. Ảnh: Trung Dũng

– Tại sao hạn hán càng nặng, sạt lở đất Hehai càng phức tạp?

– Năm 2020 là một mùa muối lịch sử, và chúng tôi hy vọng rằng năm sau sẽ không nặng như vậy. Tuy nhiên, rõ ràng xu hướng mặn xâm thực, sạt lở ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống của nhiều người hơn. -Đất Đồng bằng sông Cửu Long được phù sa bồi đắp hàng năm nên chứa các thành phần hữu cơ rất phong phú, có nhiều lỗ rỗng hoặc lỗ rỗng. Thông thường, các lỗ chân lông này chứa đầy nước ngọt. Khi bị hạn mặn, các lỗ rỗng này sẽ cạn nước, rỗng và dễ xẹp xuống. Ngoài ra, các tác động như khai thác quá mức, khai thác quá mức nước ngầm, tàu thuyền trên sông đều sinh ra lực vào bờ làm sạt lở mạnh hơn. Mặn và sạt lở đất do áp lực về dân số, kinh tế và khí hậu. Biến đổi kinh tế và khí hậu dẫn đến xâm thực mặn và sạt lở đất?

– Trước hết, trong chu kỳ khí hậu trái đất, năm 2019 là khí hậu El Niño, một năm khô hạn và ít mưa. Hồi tháng 10/2019, khi tổ chức sự kiện ở Vườn quốc gia Trằm, chúng tôi thấy mùa lũ là đỉnh thấp thứ hai trong lịch sử, tôi dự đoán năm sau hạn mặn sẽ rất nghiêm trọng. Hàng chục đập thủy điện đã được xây dựng trên sông Mekong, Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia để chặn nguồn nước. Khi lượng mưa giảm, nó giữ lại nhiều nước hơn và do đó lượng nước ngọt đổ xuống hạ lưu ít hơn. Khi nước ngọt giảm, nước mặn chiếm ưu thế, tràn vào đất liền một số nơi trên 100 km vào đất liền. Sắp tới, các nước xây dựng thêm nhiều đập thủy điện sẽ khiến Đồng bằng sông Cửu Long dễ bị tổn thương hơn.

Thứ ba, có nhiều đê ở Đồng bằng sông Cửu Long, những con đê này có nhiều công dụng, một số con đê ngăn mặn, nhưng nhiều con đê dùng để canh tác nông nghiệp và bảo vệ nhà cửa, vì người nông dân không muốn ngập lụt trong mùa lũ. Ngoài đồng không trồng được lúa, hoa màu. Họ đắp đê ngăn lũ. Điều này là không thuận lợi vì mùa lũ ở ĐBSCL rất dài, nước nổi mang phù sa, tôm cá vào nội đồng làm cho đất đai ngày càng màu mỡ, tăng sản lượng tôm cá trong vùng. Do các đập này bị tắc nên lượng nước thực tế thấm và bão hòa vào đất trên đồng ruộng không nhiều, nên khi mùa khô đến, nước mặn tràn vào đất đã hút nước mặn nên nhiễm mặn càng nghiêm trọng. .

Thứ tư là do biến đổi khí hậu. Các nhà nghiên cứu ngày nay đã đo được rằng mực nước biển tăng khoảng 2-3 mm mỗi năm. Nếu khí nhà kính được giảm bớt và tình trạng ấm lên toàn cầu được kiểm soát, mực nước biển có thể tăng thêm 30 đến 60 cm vào năm 2100. Nếu lượng khí thải vẫn cao, mực nước biển sẽ tăng từ 60 đến 110 cm. Việt Nam là một trong bảy quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Đồng thời, diện tích và chất lượng rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và rừng ngập mặn ven biển cũng giảm. Khi có rừng ngập mặn phòng hộ, bộ rễ và đất của nó sẽ tạo thành một quần thể vững chắc, như lá chắn, áo giáp bảo vệ, hạn chế sự xâm nhập của nước mặn vào ruộng, từ đó giúp đất se lại, không bị ăn mòn. .

– Tại sao diện tích và chất lượng rừng trú ẩn phía Tây ngày càng giảm?

– Ở Việt Nam có 59 tỉnh có rừng phòng hộ, nhưng lịch sử chất lượng rừng phòng hộ như thế nào thì đây là điều chúng ta cần bàn. nói chuyệnĐặc biệt ở các tỉnh miền Tây, rừng phòng hộ không chỉ nằm trong diện tích mà còn bị suy giảm chất lượng trong quá trình phát triển, chuyển sang nuôi tôm, nuôi hải sản và các mục đích sử dụng khác. Khi dân số tăng lên, nó được chuyển đổi thành khách sạn, khu du lịch, khu nghỉ dưỡng bãi biển, làm đường, khu dân cư. Khi đó việc chặt cây, săn bắt thú rừng cũng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng rừng. Ngoài ra, do thiên tai nên hầu như năm nào cũng xảy ra cháy rừng do người dân đốt rừng. Biến đổi khí hậu dễ ​​làm cháy nổ trong thời tiết khô nóng.

– Làm thế nào để đối phó với tình trạng mặn xâm thực và sạt lở đất ở miền Tây?

– Cần có nhiều giải pháp để đối phó với tình trạng mặn xâm thực vào nội địa hay xói lở bờ biển. Những người ở các cấp khác nhau làm những việc khác nhau, cơ quan quản lý nhà nước cần hoàn thành những việc nhất định, và những người khác có thể cùng làm. Có cả giải pháp trước mắt và giải pháp lâu dài.

Trồng rừng là phải, ai cũng làm được. Các cơ quan quản lý quốc gia có thể đưa ra các quyết định trên quy mô lớn về mức độ che phủ rừng của mỗi tỉnh để cân bằng giữa rừng sản xuất với rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Đối với các công ty và cá nhân, họ có thể cùng nhau đóng góp để trồng rừng. Trồng cây là công việc lâu dài và cần trồng cây nhiều hơn. Không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, các nhà khoa học đều công nhận trồng cây xanh là một giải pháp rất hữu hiệu để cải thiện biến đổi khí hậu, cải thiện chất lượng không khí, từ đó cải thiện cuộc sống của chúng ta. .

Cô Đỗ Thị Thanh Huyền đã tham gia hoạt động trồng cây .—— Năm 2017, tôi tham gia Hội nghị quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học tại Colombia, có hơn 3.500 nhà khoa học tham gia. Mọi người trong cuộc họp đều nhất trí rằng trồng rừng là giải pháp chúng ta phải làm và việc gì chúng ta phải làm càng sớm càng tốt. Thời điểm tốt nhất để trồng cây đã có từ lâu, nhưng cũng chưa muộn. Đây là một giải pháp hữu hiệu cho chúng tôi.

Trước đây, nhiều cơ sở, đơn vị đã tổ chức các hoạt động trồng cây, phủ xanh đất và rừng. Đây là một dấu hiệu tốt. Mới đây, chiến dịch “Bẩn vì màn hình xanh Việt Nam” đã được phát động ở nhiều nơi trong đó có khu vực miền Tây. Kế hoạch không chỉ giúp Việt Nam xanh hơn mà còn nhằm mang lại những thay đổi tích cực trong ý thức của người dân, để mọi người hiểu được tác động của cây xanh đối với đất đai và tầm quan trọng của việc trồng cây. Điều này góp phần tạo ra sự thay đổi trong suy nghĩ, để thế hệ trẻ ý thức được điều này, tôn trọng và thể hiện tình bạn với thiên nhiên. Tôi mong muốn có nhiều kế hoạch trồng rừng như vậy để đoàn kết toàn xã hội và bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

OMO và Lifebuoy của TP.HCM đã tiến hành các hoạt động trồng cây thường niên vào năm 2019. Vào ngày 16 tháng 8, OMO và Ủy ban Trung ương của nhóm đã trồng 10.000 cây Phi lao trên tường chắn sóng ở Dandan, huyện Gaocheng, huyện Dongcong, tỉnh Thiên Giang, để bảo vệ tường chắn sóng và ngăn chặn sự xâm nhập của muối. Các hoạt động trong khuôn khổ kế hoạch “Bán hàng qua màn hình xanh Việt Nam” hy vọng sẽ mang lại nhiều thay đổi cho môi trường nơi đây. Nếu không thể trực tiếp trồng cây, mọi người có thể mang giá đỗ xanh về bằng cách truy cập vào trang web của chương trình.