Những thách thức của miền Tây trong lũ lụt

– Dự báo lũ năm nay chỉ đạt bình quân nhiều năm khoảng 55%, thấp hơn cùng kỳ năm 2019 và có thể là mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Tại sao bạn nghĩ rằng?

– Lượng nước ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào lượng mưa ở thượng nguồn sông Cửu Long. Mỗi năm, Trung Quốc đóng góp 16% tổng lượng nước, Myanmar 2%, Lào 35%, Đông Bắc Thái Lan 18%, Campuchia 18%, và lượng mưa một phần ở cao nguyên trung tâm và đồng bằng chiếm 11%.

Trong đó, vành đai mưa từ Viêng Chăn đến Nghệ An ở Bắc Lào và vành đai mưa từ tỉnh Champaksak ở Nam Lào đến Quảng Nam và Kon Tum là hai vành đai mưa quan trọng. Khi trời mưa thường xuyên ở hai khu vực này, ngập lụt là điều gần như chắc chắn.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, nhà nghiên cứu độc lập về sinh thái ĐBSCL, cho biết trong cuộc trao đổi với VnExpress tại Cần T ngày 21/9. Ảnh: Hoàng Nam .

Hiện tượng El Niño năm nay diễn ra từ đầu năm đến cuối tháng 8. Trên lưu vực hầu như không có lượng mưa nên sông đã cạn. Ngược lại, từ đầu năm đến nay, toàn bộ lưu vực đã trải qua mùa khô lịch sử, với hàng trăm hồ thủy điện trên các sông nhánh, sông nhánh cạn nước. Lượng mưa đầu mùa chắc đã bù đắp cho những nơi này và gần như bị triệt tiêu trước khi xả nước vào hạ lưu sông chính.

Các đập ở thượng nguồn không tiêu thụ nước, nhưng chúng thay đổi dòng chảy của nước. Thời gian trong quá trình tải và dỡ đập. Khi thiếu nước, đập phải tích đủ độ sâu rồi mới thoát nước. Do đập thượng lưu phải chờ nên thời gian nước đi qua chuỗi đập rất lâu. Vì vậy, trong điều kiện khô hạn, thủy điện làm trầm trọng thêm tình hình.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, hiện tượng La Niña đã xuất hiện từ tháng 9, và có 75% khả năng hiện tượng này sẽ kéo dài đến cuối năm. Có thể hết mưa. Tháng 10, nếu đỉnh lũ cao thì sau Tết hạn mặn vùng ven biển sẽ giảm, ngược lại, hạn hán ở vùng sẽ gay gắt, lên đến đỉnh điểm vào tháng 3 đến tháng 4. Mùa khô đang đến gần nên sẽ không còn gay gắt như những mùa khô trước.

Năm nay, không giống như năm 2019, hiện tượng El Niño sẽ tiếp tục cho đến cuối năm. Do sự xuất hiện của La Nina, nước ở sông Mê Kông xuống rất thấp, nhưng độ mặn của bán đảo Cà Mau thấp, do nước ngọt trong khu vực chủ yếu do mưa cục bộ. — Ủy ban sông Mê Kông năm 2017, theo thống kê, đồng bằng sông Cửu Long hàng năm Thiệt hại do lũ lụt ở Trung Quốc dao động từ 60 đến 70 triệu đô la Mỹ. Vậy tại sao miền Tây phải chờ lũ?

– Lũ lụt có cả thuận lợi và khó khăn. Giá trị kinh tế của lũ lụt do lũ lụt gây ra là việc làm dễ dàng, nhưng lợi ích của lũ lụt lại càng khó phát hiện hơn, vì lũ quá lớn, không thể trả đủ tiền. — Lũ từ sông đổ ra biển Năm Hàng tạo nên vùng nước mặn vừa. Lũ cũng mang theo phù sa và một lượng lớn chất dinh dưỡng, nuôi dưỡng hệ sinh thái ven biển, làm cho sản lượng khai thác hải sản ở Đồng bằng sông Cửu Long ngang bằng với tất cả các vùng khác trên cả nước. Một lớp nước đục được hình thành cách bờ biển khoảng 30 km, bao phủ hơn 700 km bờ biển đồng bằng. Chính lớp nước phù sa này đã cố gắng móc đồng bằng ra biển trong 6.000 năm qua, tốc độ trung bình ở phía đông là 16 m / năm, tốc độ trung bình đến Mũi Kama là 26 m / năm. Lớp nước đục này nặng hơn nước biển xanh nên có thể hấp thụ năng lượng từ sóng biển. Khi lớp nước đục này có ít phù sa và ít đục hơn sóng biển sẽ làm cân bằng năng lượng của cát và đất trên bờ biển và gây ra sạt lở.

Do lũ lụt vào mùa mưa. Khi trời mưa, đồng bằng có nước ngọt trong mùa khô. Cân bằng vị ngọt của muối vùng ven biển. Khi mực nước sông xuống thấp, đại dương chìm sâu khiến nước mặn xâm nhập. Lượng nước lũ lớn đã phù sa ruộng vườn. Mặt khác, nước thiếu phù sa trở thành nước đói, cuốn trôi đất cát và gây xói lở bờ sông. Nguồn dinh dưỡng của lớp phù sa giúp giảm chi phí nông nghiệp, không có phân bón nào thay thế được. Ngập úng cũng giúp loại bỏ phèn, mầm bệnh và độc tố tích tụ trong đất do quá trình sản xuất nông nghiệp.

Lũ lụt hàng năm cũng mang lại cá trứng và cá. Sản lượng cá chân trắng ước tính hàng năm ở Đồng bằng sông Cửu Long đạt từ 220.000 đến 440.000 tấn, là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho con người và hệ sinh thái.

– Đồng bằng sông Cửu Long đã bị ảnh hưởng như thế nào bởi lũ lụt, hoạt động sản xuất và sinh kế của gần 20 triệu người?

– Với việc ít lũ lụt và ít phù sa bồi đắp, việc đánh bắt trên biển sẽ kém đi, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và gia đình họ và các ngành nghề liên quan như cảng cá, chế biến hải sản, vận tải và thương mại. Đồng thời, chi phí nông nghiệp ngày càng tăng. Lũ hàng năm rất thấp, sau kỳ nghỉ lễ hội mùa xuân, muối ven biển sẽ tăng, xói lở bờ biển và bờ biển cũng gia tăng. Từ đó, nhiều công trình vĩ đại sẽ tự nhiên bị lật đổ, kéo theo vô số hệ lụy.Người ta cho rằng từ nay vùng đồng bằng sẽ không bị ngập lụt. Sự xuất hiện như vậy cũng sẽ rất có hại vì nó phiến diện. Cần phải phác thảo những tình huống này.

Như đã đề cập ở trên, mực nước lũ ở đồng bằng phụ thuộc vào lượng mưa ở vùng trên. Lượng mưa ở những khu vực này phụ thuộc vào thời tiết và khí hậu. Thông thường, lượng mưa ở những khu vực này dao động khoảng 15% từ năm này sang năm khác, nhưng nó có thể thay đổi 30% giữa mười năm.

Những năm trước, cánh đồng Hưng Điền (Tân Hưng, Long An) mùa cao điểm bị ngập, trâu phải lùa sang Campuchia, nhưng giờ ruộng vẫn khô, nền nứt nẻ. Nhiếp ảnh: Hoàng Nam .

– Trước đây, vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên đã xây dựng kè vành đai để ứng phó với lũ. Đồng thời, đất ở Cà Mau, Bến Tre và Tiền Giang bị nhiễm mặn, nên làm mềm. Trước tình hình mưa lũ bất thường như hiện nay, ông đánh giá như thế nào về công trình này?

– Hai nơi thấp của Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên nên là không gian hút lũ phù sa. Trước đây, nông nghiệp chủ yếu tập trung vào sản xuất, mở rộng diện tích và thâm canh, nên các đập đóng để tăng vụ. Kết quả là, lũ đã bị đẩy đi nơi khác, do đó làm tăng lũ ở các thị trấn và làng mạc ở hạ lưu, và phần còn lại của lũ đổ ra biển. Về mùa khô, khi sông Cửu Long suy yếu, đồng bằng bị cạn kiệt, nước biển xâm thực sâu hơn, còn về dự án điện lạnh, về mùa khô, khi các âu thuyền đóng kín mấy tháng liền, sông bị thủy triều cắt đứt. Tiếp xúc, không còn chảy hoặc trôi, trở thành “Heihe”. Nước ngọt trong các tòa nhà bị nhiễm mặn không được sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Do đó, người dân phải tận dụng nguồn nước ngầm nhiều hơn dẫn đến sụt lún đất. Chúng ta thường nói về “xâm nhập mặn”, nhưng hiếm khi nói về “xâm nhập nước ngọt”. Trong một năm cực kỳ khô hạn, các khu vực mát mẻ sẽ trở nên mỏng manh, và càng gần biển hoặc sông, nó càng dễ bị đổ. Thật vậy, khi độ mặn đến sớm hơn, những khu vực này phải được bao bọc và hoàn toàn “cách ly” với thế giới bên ngoài. Lượng nước ngọt bên trong sẽ tồn tại đến giữa mùa khô.

Khi các kênh trên mặt đất khô, nước trong đất càng bị loại bỏ nhiều, đất sẽ co lại, giảm thể tích và đọng lại trên mặt đất. Trong mùa khô năm nay, đường xá và nhà cửa bị hư hại ở Gò Công, Thiên Giang, Tân Vạn Thời, Cà Mau và các khu vực khác. Xin lưu ý rằng do khai thác nước ngầm, sự sụt lún này không liên quan gì đến tình trạng sụt lún chung của đồng bằng.

Ngoài ra, đối với những vùng mát mẻ, bản chất của đất là mặn, lượng mưa nhẹ trong 6 tháng. Bây giờ, trong những năm khô hạn, lớp nước ngọt nhanh chóng biến mất và muối xuất hiện trong đất. Trong những năm khắc nghiệt, rào cản muối chỉ có thể kéo dài mùa ngọt thêm vài tuần. Vào giữa mùa khô, khi không có nước ngọt bên trong, việc ngăn chặn thất thoát muối từ bên ngoài không hiệu quả. Công việc ngọt ngào cũng có thể giúp tăng thu nhập, nhưng trong tình hình mới này, chúng ta cần xem xét kỹ hơn.

– Ông đã từng nói với Brian Eyler (Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc Stimson tại Hoa Kỳ) rằng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chiếm phần lớn lượng gạo của cả nước, nhưng 20 năm sau, thu nhập của người dân còn nhiều hơn Giảm 10% trên toàn quốc. Mỗi năm tăng ba vụ lúa để giảm lũ lụt, nhưng một gia đình năm người phải rời thành phố đi làm công ăn lương thay vì sống lành mạnh như trước. Tại sao lại có chuyện ngược đời như vậy?

– Đê bao đóng cũng ngăn lớp phù sa vào ruộng nên đất đai ngày càng phì nhiêu. Như đã đề cập trước đó, phân bón không thể thay thế các lớp phù sa. Việc trồng ba công lúa trong đập tròn chỉ tăng thu nhập trong vài năm đầu nhờ tăng vụ và tích tụ chất dinh dưỡng trong đất trong thời gian qua.

Sau 10 năm, dinh dưỡng giảm và chi phí tăng nhẹ, nhưng vẫn có lãi. Đến năm 25 tuổi, đất cạn kiệt, bón phân hóa học nhiều nhưng năng suất giảm. Nhìn bề ngoài, sản lượng và thu nhập đều tăng lên, nhưng lợi nhuận hầu như không còn. Người dân trên đất không thể tồn tại được vì thu nhập từ nông nghiệp không đủ bù vào thu nhập từ nông nghiệp, trước đây không còn rau cỏ, cá tự nhiên và nước sông tự do. — Tôi đã phỏng vấn khoảng 100 gia đình nông dân ở Dongta và thấy rằng trồng lúa ba vụ không giúp người dân thoát nghèo. Nếu tính cả chi phí của đập tròn và chi phí thiệt hại do đánh bắt cá, đất nước sẽ càng nghèo hơn. Trung bình một gia đình 5 người đã trồng hai vụ trước và có thể kiếm sốngMảnh đất chỉ có một ha, nay trồng ba loại hoa màu, không còn sống được nữa, đành phải “đi Bình Dương”. Hơn nữa, nếu tính cả chi phí cho các bãi chôn lấp và tiêu hủy các sản phẩm thủy sản, thì ba vụ mùa của quốc gia này rất kém. Có thể nói, đồng bằng đang ở ngã ba đường không thể tiếp tục sản xuất thâm canh lớn như cũ mà cần phải chuyển sang con đường mới.

Sau một thời gian dài, nhiều nông dân và chính quyền địa phương nhận thấy việc phát triển nông nghiệp thâm canh lâu dài là không bền vững. Ở nhiều nơi, mọi người muốn thay đổi, nhưng họ thiếu nguồn lực.

– Với diễn biến phức tạp của lũ lụt và xâm nhập mặn, trong thời gian tới có những giải pháp gì để khôi phục và phát triển bền vững ĐBSCL không bị manh mún tự phát?

– Ba năm trước, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120 về sản xuất bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Nghị quyết mang lại cơ hội phát triển cho vùng đồng bằng, để kinh tế nông nghiệp thích ứng với điều kiện tự nhiên, đảm bảo sản phẩm vào thị trường có giá trị cao hơn. Cho đến nay đã 3 năm từ khi ban hành đến ban hành vẫn chưa có chuyển biến cụ thể nào, bởi đây là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược cao, cần có thời gian và kế hoạch chính xác để thực hiện. Chính phủ đang soạn thảo một kế hoạch tổng thể để thay đổi nền nông nghiệp, đồng thời xây dựng một kế hoạch tổng thể toàn diện về phương Tây sẽ được Hà Lan thực hiện. Việc thực hiện tất nhiên không phải là việc dễ dàng, bởi chúng ta phải đối mặt với những trở ngại ở cấp độ tư tưởng, đặc biệt là sức ì và trở ngại về thực địa cũ của tư duy nông nghiệp. Bất kể chất lượng, thị trường và môi trường, tư duy chiến lược liên tục phát triển trong nghị quyết này có thể hiểu đơn giản là “chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi”, là một thực tiễn lâu dài. Trường học bị ảnh hưởng như thế nào và tác động xã hội của nó, và tác động của nó đến nông dân.

Trong nông nghiệp, “kết nối” cần được hiểu là giảm thâm canh, nâng cao chất lượng, nâng cao giá trị cây thông thông qua chế biến và chuỗi giá trị, tiếp cận thị trường giá trị cao, ngoài việc coi nước mặn, nước lợ là tài nguyên, nên hạn chế mặn Ngăn chặn, ngăn dòng nước để phục hồi nghề cá biển, phục hồi sông suối để giảm sử dụng nước ngầm và giảm sụt lún. Như trong hình, nếu bạn chỉ dừng lại ở việc “thay đổi cơ cấu động thực vật” thì chẳng khác nào một người vẫn đang ở trong phòng định thay áo khác, họ sẽ luôn ở trong phòng này. . Thị trường vẫn vậy, những sản phẩm ban đầu vẫn được bày bán, vẫn có sự can thiệp tàn nhẫn của tự nhiên nên không thể cải thiện được nhiều.

Trong một thời gian dài, tư tưởng quy hoạch phát triển đồng bằng mới chỉ tập trung vào 3 khía cạnh: đất đai, nước ngọt do hệ thống nông nghiệp nước ngọt chủ yếu là cây lúa mà bỏ qua môi trường sông ngòi và sự kết nối với đại dương. Kể từ đó, tôi không ngần ngại can thiệp thô bạo, khác với quy luật tự nhiên, bởi những dự án quy mô lớn cản trở dòng chảy của nước, tách sông nội bộ với đại dương, đồng ruộng tách biệt khỏi lũ lụt hàng năm. Cát và bụi phải được loại bỏ trong quy hoạch của địa phương và ban ngành, trong khi bỏ qua lợi ích chung của toàn bộ khu vực.

Trước mắt, cần tiến hành nhiều hơn các cuộc thảo luận, hội thảo, tranh luận để làm rõ nội dung của nghị quyết và nhìn nhận lại các khái niệm về an ninh lương thực và phát triển bền vững. Các quy luật tự nhiên của ĐBP phải được hiểu và tôn trọng.

Bà Rân Thị Cẩm Trang (48 tuổi, ngụ huyện Ba Tri, Bến Tre) hái gốc lúa muối và cỏ dại để cho trâu bò ăn trên cánh đồng bị nứt nẻ do mặn hồi tháng 3. Ảnh: Hữu Khoa.

– Là một nông dân, sinh ra và lớn lên ở Hậu Giang, ký ức miền Tây xưa và nay có gì thay đổi?

– Tôi sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Hujiang. Trước nhà là con sông nhỏ, mỗi ngày nước dao động hai lần, hướng nước thay đổi. Nước đầy ắp, suýt chút nữa đổ xuống sông. Vào những ngày rằm và ba mươi âm lịch, mỗi tháng nước lên 2 lần, cao nhất là ngày 30/8 và tháng 9. Nếu mực nước thấp, thuyền đi lại khó khăn.

Phía sau vườn cây ăn quả, phía sau cánh đồng lúa. Tôi nhớ có lần đi học về, tôi đánh rơi cặp sách, mang lưới ngoài đồng hoặc nhảy xuống sông bơi, tự tay vớt tôm cá. Trên cây. Riêng tôi, một cậu bé hơn 10 tuổi, sẽ hỗ trợ cả nhà miễn phí trong vài giờ nữa. Có hai vụ lúa, một vụ hè và thu hoạch sau Tết. Sau đó để khô đất trống. Chiều chiềuTôi bay trên cánh đồng và tự tay làm những cánh diều bằng giấy, nên mới có “cánh diều quê hương, tuổi thơ tôi bay trên cánh đồng”, đúng như bài thơ của Du Chuẩn. Đổ nước sông vào bể, vớt phèn chua vào khuấy đều nhiều lần cho cặn lắng xuống, dùng nước này nấu ăn uống để bồi bổ sức khỏe. Trước đây ô nhiễm rất ít, ô nhiễm hữu cơ rất ít, chuồng lợn hay ao cá đều đổ thẳng ra sông nhưng hầu hết sông đều sạch. Gia đình mọi người đã xây một cây cầu bắc qua sông, tắm cho đàn ông và phụ nữ ở mọi lứa tuổi. Hầu như ai cũng có thể bơi, câu cá, câu cá và câu cá.

Nhìn lại, chúng ta thấy rằng người dân nghèo tiền, không có điện, không có tủ lạnh, điện thoại hay TV. Bây giờ, không ai đói, cuộc sống dễ dàng, tươi mới và không có căng thẳng. Tính cách con người vui vẻ, vui vẻ, thân thiện, trung thực, mến khách và được nhiều người kính trọng hơn ngày nay.

Bây giờ, trong một vài thập kỷ, thay đổi quá nhanh. Mọi người đều có tiền và nhiều tiền hơn, nhà ở nông thôn có điện, ti vi, điện thoại, tủ lạnh, ô tô, đường sá và nhiều phương tiện hơn. Nhưng dường như cuộc sống chịu nhiều áp lực, những đặc trưng văn hóa phương Tây cũng dần mai một. Không còn “tuổi thơ tôi lên đồng”, quê tôi không còn tắm sông vì làm khổ tôi lắm. Vì đập đóng khắp nơi nên cá tôm ruộng vườn không còn nữa.

Ở mương vườn xưa, nước nổi cuốn theo lớp phù sa xuống đáy kênh. Vào mùa nắng, con gà đất vàng béo này lắng đọng trên giá thể là một lý do chính đáng. Đất mương ngày nay đen ngòm, thiếu ôxy, nếu đọng lại rễ cây sẽ chết vì ngộ độc. Cây ăn trái bây giờ phải ăn phân hóa học và sống nhờ thuốc trừ sâu, thuốc kích thích. Những hóa chất này đi vào trái cây, mương rãnh, sông ngòi, rồi từ đó đi vào các hàng mạch máu của cơ thể.

Có một nghịch lý rất lớn hiện nay, hầu hết trẻ em nông thôn không biết bơi vì không có nơi để bơi, các con đập bị đóng cửa, sông ô nhiễm, các em lại quen đi xe hai bánh thay vì chèo một mình như trước. Ca nô. Đồng thời, do có bể bơi nên trẻ em thành phố có thể bơi tốt hơn.

Vì mọi người đã được đưa vào bờ gần đây, dòng sông bây giờ đã trở nên trống rỗng. Bây giờ trong làng tương đối yên tĩnh, chỉ có người già, người lớn và thanh niên khoảng 40 tuổi mới “đến Bình Dương”